'Mijn beste en meest persoonlijke werk' noemt stripauteur Hanco Kolk zijn boek Retraite. Het is een verslag van zijn reis naar Itali? in 1999, op de vlucht voor een depressie. Op reis kreeg Kolk van zijn vrouw een fraai in leer gebonden boekje met blanco bladzijden mee, een dummy. Met penseel en inkt tekende hij daarin, op zijn hotelkamer in San Gimignano, zijn ervaringen op. Die krijgt de lezer niet allemaal te zien. Om mensen in zijn directe omgeving te beschermen heeft Kolk het ??n en ander geschrapt. Het is dus de vraag of Kolk in Retraite echt het achterste van zijn tong laat zien. We krijgen ook vooral handelingen te zien. Kolk gaat naar het museum, doet sit-ups in zijn hotelkamer, ontmoet mensen, leert het geheim van een goede paella, enzovoorts. Van zijn gevoelsleven krijgen we af en toe slechts een suggestie en dan verbergt Kolk zich steevast achter zijn gepatenteerde lolligheid. Zo neemt hij op een gegeven moment zijn 'demonen', verbeeld als een soort Disney-achtige prehistorische fossielen, mee uit wandelen, totdat ze uitgeput raken. Was het voor iedereen maar zo gemakkelijk. Nee, Kolk heeft persoonlijker werk gemaakt dan dit. Het zwartgallige derde deel van zijn serie Meccano bij voorbeeld. Wat de tekeningen in Retraite betreft, er staat geen lijn verkeerd en dat is toch wel bijzonder, gezien het hier om een op reis gemaakt verslag gaat. Kolk zegt een nieuwe tekenstijl te hebben gevonden terwijl hij aan het boek werkte, ronder en vloeiender. Retraite is een mooi werk, maar vooral vanwege de vorm. Inhoudelijk houdt Kolk zich aan de oppervlakte en dat geeft de lezer een onbevredigd gevoel. Het is een voorgerecht. Een exquis voorgerecht, maar het wachten is nu op het exquise hoofdgerecht. Gelukkig is Kolk nog jong en naar verluidt werkt hij nog steeds veel te hard, dus hij krijgt vast nog wel weer eens een depressie en hopelijk geeft zijn vrouw hem dan ook weer zo'n mooie dummy mee.