Recensies

Rwanda was vanaf 1994 het strijdtoneel van een bloedige burgeroorlog waarbij hutu's en tutsi's elkaar naar het leven stonden. Via de televisiejournaals werd het westen deelgenoot van een hedendaagse genocide. Hoe erg het echter allemaal ook was, Rwanda bleef voor de meesten een ver-van-mijn-bed-show. Niet voor de Vlaamse stripmaker Jeroen Janssen. Hij verbleef vier jaar in Rwanda en proefde er de kiemen van de volkenoorlog. De explosieve situatie inspireerde Janssen tot het maken van het album Muzungu - Sluipend gif. Dit boek bestaat uit twee korte verhalen die nauw met elkaar samenhangen. Het eerste verhaal heet Felicita en werd door Janssen in Rwanda getekend. Indertijd was de burgeroorlog aanstaande en de bijkomende spanningen zijn goed voelbaar in het verhaal. Felicita is een bewerking van het waargebeurde verhaal dat Janssen te horen kreeg van een ontwikkelingswerker. De papieren hoofdpersoon heet Edwin en is ontwikkelingswerker in een klein Rwandees dorp. Hij heeft een nauwe band opgebouwd met de lokale bevolking en vrijt met zijn huishoudster Felicita. De avondklok weerhoudt Edwin er niet van om op onderzoek uit te gaan als er dorpelingen vergiftigd worden. De vergiftigingen houden vermoedelijk verband met ruzies over grondbezit. De lokale autoriteiten kunnen en willen niet ingrijpen. Na het voltooien van Felicita was Janssen genoodzaakt Rwanda te ontvluchten. In Belgi? werkte hij verder aan een tweede verhaal, getiteld Joseph. De burgeroorlog was inmiddels in volle gang en neemt in dit tweede verhaal dan ook meer concrete vormen aan. Om de plunderingen van zijn woning tegen te gaan, neemt Edwin ene Joseph als nachtwaker in dienst. Joseph, kind uit een gemengd gezin (hutu-tutsi), is de ideale verpersoonlijking van de volkentegenstelling in Rwanda. Wanneer het regeringsleger (bestaande uit hutu's) door het dorp trekt, vermoorden zij Joseph en zijn tutsi-moeder. Feitelijk bestaat Janssens albumdebuut Muzungu - Sluipend gif uit niet veel meer dan twee beknopte anekdotes. De gewelddadige dood van Joseph en zijn moeder geldt als een kille apotheose, maar Janssen werkt niet zorgvuldig toe naar deze climax. De twee verhalen hebben een tamelijk vrijblijvend karakter en lijken nog het meest op dagboeknotities. Van een uitgewerkt plot is geen sprake. Toch slaagt Janssen erin de aandacht vast te houden, want het album ademt de dreigende sfeer van een land dat op het punt staat verscheurd te worden door een volkenoorlog. De ietwat primitieve tekenstijl draagt bij aan het scheppen van een geloofwaardig Rwanda. Janssen heeft zijn ongepolijste tekeningen met felle verftinten ingekleurd, waardoor het album een pseudo-authentieke Afrikaanse uitstraling krijgt. De geslaagde sfeertekening in woord en beeld is echter niet voldoende om de magere verhaallijn te compenseren. Jeroen Janssen mag zich dan het nobele doel hebben gesteld om de misstanden in Rwanda voelbaar te maken voor een westers publiek, hij heeft verzuimd om zich daarbij te bedienen van een gedegen scenario.